Báo cáo về Đàm phán Thuế Quan 0% với Hoa Kỳ

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng cạnh tranh, nhiều quốc gia đang nỗ lực đàm phán với Hoa Kỳ để đạt được mức thuế quan 0%, đặc biệt trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Các cuộc đàm phán này không chỉ tập trung vào việc giảm thuế mà còn liên quan đến các điều kiện phức tạp do Hoa Kỳ đặt ra, sức mạnh đàm phán của các bên, và sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế và chi phí đáp ứng yêu cầu. 

Điều kiện của Hoa Kỳ

Hoa Kỳ, với tư cách là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới, thường đặt ra các điều kiện nghiêm ngặt trong các cuộc đàm phán thương mại để đảm bảo lợi ích tối đa cho mình. Dựa trên các thông tin gần đây, các điều kiện chính để đạt được mức thuế quan 0% có thể bao gồm:

1. Giảm thuế đối ứng: Các quốc gia phải cam kết giảm hoặc loại bỏ thuế quan đối với hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ, tương ứng với mức thuế mà Hoa Kỳ áp dụng. Ví dụ, trong chính sách thương mại "America First" năm 2025, Hoa Kỳ nhấn mạnh nguyên tắc đối ứng, yêu cầu các đối tác thương mại giảm thuế để tránh các mức thuế cao hơn (White House).

2. Mở cửa thị trường: Các quốc gia cần cung cấp quyền tiếp cận thị trường lớn hơn cho hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và mua sắm chính phủ của Hoa Kỳ. Trong trường hợp đàm phán với Ấn Độ, Hoa Kỳ yêu cầu tiếp cận thị trường trong các lĩnh vực như nông sản, thương mại điện tử, lưu trữ dữ liệu và khoáng sản quan trọng (Bloomberg).

3. Tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế: Các hiệp định thương mại thường yêu cầu các quốc gia tuân thủ các tiêu chuẩn về sở hữu trí tuệ, lao động, và môi trường. Điều này có thể bao gồm việc tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hoặc áp dụng các quy định lao động công bằng.

4. Quy tắc xuất xứ và an ninh kinh tế: Hoa Kỳ có thể yêu cầu các quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt để đảm bảo hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan thực sự được sản xuất tại quốc gia đối tác, đồng thời yêu cầu các chính sách phù hợp với mục tiêu an ninh kinh tế của Hoa Kỳ.

Những điều kiện này có thể khó đáp ứng đối với các quốc gia có chính sách bảo hộ mạnh hoặc nền kinh tế phụ thuộc vào thuế quan để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa. Ví dụ, Ấn Độ, với mức thuế trung bình 17% so với 3,3% của Hoa Kỳ, phải đối mặt với áp lực lớn để giảm thuế (WTO).

Sức mạnh đàm phán

Sức mạnh đàm phán của các bên trong các cuộc thương thảo phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm quy mô kinh tế, tầm quan trọng chiến lược, và mức độ phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ. Dưới đây là phân tích chi tiết:

• Quy mô kinh tế: Các quốc gia có nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu (EU) hoặc Ấn Độ có lợi thế đàm phán hơn so với các quốc gia nhỏ hơn. Ví dụ, Ấn Độ, với nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, đang sử dụng điều khoản "quốc gia được ưu đãi nhất" để thu hút Hoa Kỳ (Reuters).

• Tầm quan trọng chiến lược: Các quốc gia có vai trò quan trọng trong các liên minh địa chính trị hoặc chuỗi cung ứng toàn cầu có thể đàm phán từ vị thế mạnh hơn. Ví dụ, các quốc gia như Việt Nam, một trung tâm sản xuất quần áo, đã liên lạc với Hoa Kỳ để đàm phán về thuế quan (PBS News).

• Mức độ phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ: Các quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Hoa Kỳ có thể ở thế yếu hơn, vì họ chịu áp lực lớn hơn để đáp ứng các điều kiện của Hoa Kỳ nhằm tránh các mức thuế cao.

Hoa Kỳ hiện đang sử dụng chiến lược áp đặt thuế quan cao (ví dụ, 10% thuế toàn cầu và 11-50% cho 57 quốc gia cụ thể từ ngày 9/4/2025) để gây áp lực buộc các quốc gia vào bàn đàm phán (Holland & Knight). Điều này làm tăng sức mạnh đàm phán của Hoa Kỳ, đặc biệt khi các quốc gia đối mặt với nguy cơ mất khả năng cạnh tranh nếu không đạt được thỏa thuận.

Lợi ích và thiệt hại

Để đạt được mức thuế quan 0%, các quốc gia cần đảm bảo rằng lợi ích kinh tế từ việc giảm thuế vượt qua chi phí đáp ứng các điều kiện của Hoa Kỳ. Dưới đây là phân tích về lợi ích và thiệt hại:

Lợi ích của giảm thuế

• Tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu: Giảm thuế quan về 0% giúp hàng hóa của quốc gia trở nên rẻ hơn trên thị trường Hoa Kỳ, từ đó tăng xuất khẩu và lợi nhuận. Ví dụ, trong Hiệp định USMCA, hàng hóa tuân thủ quy tắc xuất xứ từ Canada và Mexico được miễn thuế (USTR).

• Thu hút đầu tư: Các hiệp định thương mại với thuế quan thấp có thể thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các ngành công nghiệp xuất khẩu.

• Tăng trưởng kinh tế: Giảm thuế quan thúc đẩy thương mại, tạo việc làm và kích thích tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, lợi ích này chỉ thực sự đáng kể khi mức thuế gần 0%. Nếu các quốc gia cạnh tranh đạt được mức thuế thấp hơn, quốc gia có thuế cao hơn sẽ mất lợi thế cạnh tranh. Ví dụ, nếu một quốc gia chỉ đạt mức thuế 5% trong khi đối thủ đạt 0%, hàng hóa của họ sẽ đắt hơn trên thị trường Hoa Kỳ.

Thiệt hại của việc đáp ứng yêu cầu

• Chi phí điều chỉnh chính sách: Việc mở cửa thị trường hoặc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế có thể yêu cầu thay đổi chính sách nội địa, gây ra chi phí kinh tế và chính trị. Ví dụ, Ấn Độ có thể phải giảm thuế nông sản, ảnh hưởng đến nông dân trong nước.

• Mất doanh thu thuế quan: Đối với các quốc gia phụ thuộc vào thuế quan để tạo ngân sách, việc giảm thuế về 0% có thể gây thâm hụt tài chính.

• Áp lực cạnh tranh nội địa: Mở cửa thị trường có thể khiến các ngành công nghiệp nội địa phải cạnh tranh với hàng hóa và dịch vụ từ Hoa Kỳ, dẫn đến nguy cơ mất thị phần.

Sự cân bằng đạt được khi lợi ích kinh tế từ giảm thuế vượt qua các chi phí này. Trong trường hợp của Ấn Độ, thâm hụt thương mại hàng hóa của Hoa Kỳ với Ấn Độ năm 2024 là 45,7 tỷ USD, cho thấy tiềm năng lớn cho thương mại song phương nếu các rào cản được gỡ bỏ (U.S. Census Bureau).

Thời gian đàm phán

Thời gian để đạt được thỏa thuận phụ thuộc vào mức độ phức tạp của các điều kiện và sự sẵn sàng của các bên trong việc thỏa hiệp. Dựa trên các ví dụ gần đây:

• Đàm phán nhanh: Trong trường hợp của Ấn Độ, các quan chức Hoa Kỳ cho biết một thỏa thuận có thể được ký kết trong vòng vài tuần từ ngày 28/4/2025 (Reuters). Điều này cho thấy các cuộc đàm phán với các điều kiện rõ ràng và động lực mạnh mẽ từ cả hai phía có thể kết thúc trong vài tháng.

• Đàm phán kéo dài: Các cuộc đàm phán với Vương quốc Anh, được xếp vào giai đoạn hai hoặc ba trong kế hoạch của Hoa Kỳ, có thể mất nhiều thời gian hơn do các ưu tiên khác (The Guardian). Các hiệp định thương mại phức tạp, như USMCA, thường mất khoảng một năm hoặc hơn để hoàn tất.

Nếu các điều kiện của Hoa Kỳ quá khó khăn, chẳng hạn như yêu cầu thay đổi lớn trong chính sách nội địa, các cuộc đàm phán có thể kéo dài vài năm. Ngược lại, nếu các quốc gia sẵn sàng đáp ứng nhanh chóng, thỏa thuận có thể đạt được trong vài tháng.

Bối cảnh hiện tại

Năm 2025, Hoa Kỳ đã áp dụng chính sách thuế quan mạnh mẽ, bao gồm thuế 10% toàn cầu và thuế 11-50% cho 57 quốc gia, nhằm gây áp lực buộc các quốc gia đàm phán (Holland & Knight). Hơn 50 quốc gia đã liên lạc với Hoa Kỳ để thảo luận về các thỏa thuận thương mại nhằm tránh các mức thuế này (PBS News). Chính sách này được mô tả là một "ván bài tố", trong đó Hoa Kỳ sử dụng thuế quan như một công cụ để đạt được các điều khoản thương mại có lợi hơn.

Các quốc gia như Ấn Độ đang tiến gần đến thỏa thuận, với các cuộc đàm phán tập trung vào 19 danh mục, bao gồm nông sản và thương mại điện tử (Bloomberg). Trong khi đó, các quốc gia khác, như Vương quốc Anh, có thể phải chờ lâu hơn do thứ tự ưu tiên của Hoa Kỳ (The Guardian).

Phân tích theo lý thuyết trò chơi

Các cuộc đàm phán này có thể được xem như một trò chơi đàm phán, trong đó mỗi bên cố gắng tối đa hóa lợi ích của mình. Hoa Kỳ, với vị thế kinh tế mạnh mẽ, có lợi thế trong việc đặt ra các điều kiện. Các quốc gia khác phải cân nhắc giữa việc chấp nhận các điều kiện để đạt được thuế 0% và việc duy trì các chính sách bảo hộ của mình.

• Điểm cân bằng: Điểm cân bằng đạt được khi lợi ích ròng (lợi ích giảm thuế trừ đi chi phí đáp ứng yêu cầu) là dương cho cả hai bên. Điều này đòi hỏi sự thỏa hiệp từ cả Hoa Kỳ và các quốc gia đối tác.

• Tính cạnh tranh: Nếu một quốc gia đạt được mức thuế 0% trong khi các quốc gia khác chỉ đạt mức thuế cao hơn, quốc gia đó sẽ có lợi thế cạnh tranh đáng kể. Điều này tạo ra áp lực để các quốc gia khác đẩy nhanh đàm phán và đáp ứng các điều kiện của Hoa Kỳ.

• Chiến lược của Hoa Kỳ: Bằng cách áp đặt thuế quan cao ban đầu, Hoa Kỳ tạo ra một "mức phạt" cho các quốc gia không hợp tác, khuyến khích họ vào bàn đàm phán. Thông điệp "không trả đũa và bạn sẽ được thưởng" từ Nhà Trắng củng cố chiến lược này (CNBC).

Phản biện và tranh cãi

Mặc dù chiến lược thuế quan của Hoa Kỳ có thể dẫn đến các thỏa thuận thương mại có lợi, một số nhà kinh tế lập luận rằng thuế quan cao có thể gây hại cho nền kinh tế toàn cầu, làm tăng giá cả và giảm thương mại (CNBC). Các quốc gia có thể phải đối mặt với áp lực nội địa khi mở cửa thị trường hoặc thay đổi chính sách, dẫn đến phản đối từ các nhóm lợi ích trong nước.

Ngược lại, chính quyền Hoa Kỳ cho rằng các mức thuế này là cần thiết để khắc phục tình trạng mất cân bằng thương mại và bảo vệ lợi ích kinh tế của Hoa Kỳ. Quan điểm này được củng cố bởi các báo cáo như Báo cáo Chính sách Thương mại America First năm 2025 (White House).

Kết luận

Các cuộc đàm phán để đạt mức thuế quan 0% với Hoa Kỳ là một quá trình phức tạp, phụ thuộc vào các điều kiện do Hoa Kỳ đặt ra, sức mạnh đàm phán của các quốc gia, và sự cân bằng giữa lợi ích và chi phí. Các điều kiện như giảm thuế đối ứng, mở cửa thị trường, và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế có thể khó đáp ứng, đặc biệt đối với các quốc gia có chính sách bảo hộ. Sức mạnh đàm phán của các quốc gia lớn hơn hoặc có tầm quan trọng chiến lược mang lại lợi thế, nhưng Hoa Kỳ vẫn giữ vị thế áp đảo nhờ quy mô thị trường và chiến lược thuế quan.

Lợi ích của việc giảm thuế về 0% là đáng kể, nhưng chỉ khi các quốc gia có thể đảm bảo mức thuế cạnh tranh so với các đối thủ. Thời gian đàm phán có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của các điều kiện. Trong bối cảnh hiện tại, với hơn 50 quốc gia đang đàm phán để tránh các mức thuế cao, các cuộc thương thảo này giống như một "ván bài tố" toàn cầu, trong đó sự khéo léo và chiến lược sẽ quyết định kết quả.

Bảng tóm tắt các yếu tố chính

Yếu tố	Chi tiết
Điều kiện của Hoa Kỳ	Giảm thuế đối ứng, mở cửa thị trường, tuân thủ tiêu chuẩn sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường
Sức mạnh đàm phán	Phụ thuộc vào quy mô kinh tế, tầm quan trọng chiến lược, mức độ phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ
Lợi ích giảm thuế	Tăng xuất khẩu, thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Thiệt hại đáp ứng yêu cầu	Chi phí điều chỉnh chính sách, mất doanh thu thuế, áp lực cạnh tranh nội địa
Thời gian đàm phán	Từ vài tháng (nếu điều kiện dễ) đến vài năm (nếu điều kiện phức tạp)